ईएसजी कॉन्क्लेव्ह 2025 मध्ये केंद्रीय सामाजिक न्यायमंत्र्यांचे प्रतिपादन
इ. स. २०४७ पर्यंत भारताला विकसित राष्ट्र व्हायचे असेल तर प्रगती साधण्यासाठी एक मजबूत सहकारी मॉडेल आवश्यक आहे, असे प्रतिपादन केंद्रीय सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालयाचे राज्यमंत्री रामदास आठवले यांनी शुक्रवारी केले. या दृष्टीने देशात ५०० सहकारी स्टार्टअप्स, कॅम्पस कोऑपरेटिव्ह्ज, सहकारी कमोडिटीज एक्सचेंज आणि सहकारी आर्थिक क्षेत्रे स्थापन करण्यासह अनेक महत्त्वाकांक्षी उपक्रमांची रूपरेषा आठवले यांनी मांडली.
पुण्यातील श्री बालाजी विद्यापीठाच्या सहकार्याने वर्ल्ड कोऑपरेशन इकॉनॉमिक फोरमने आयोजित केलेल्या ग्लोबल ईएसजी कॉन्क्लेव्ह २०२५ मध्ये प्रमुख पाहुणे म्हणून श्री. आठवले यांचे मुख्य भाषण झाले. त्यावेळी ते बोलत होते. यावेळी इफ्कोचे अध्यक्ष आणि राष्ट्रीय सहकारी संघाचे अध्यक्ष श्री. दिलीप संघानी तसेच वर्ल्ड कोऑपरेशन इकॉनॉमिक फोरमचे सह-संस्थापक श्री. विनोद आनंद उपस्थित होते.
“आपल्या देशाच्या स्वातंत्र्याच्या १०० व्या वर्षापर्यंत पूर्णपणे विकसित राष्ट्र बनण्याचे स्वप्न आपण बाळगले आहे. त्यासाठी प्रत्येक व्यक्ती, प्रत्येक समुदाय आणि प्रत्येक क्षेत्राने स्वतःच्या पूर्ण क्षमतेचा वापर करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. हे महत्त्वाकांक्षी ध्येय साध्य करण्यासाठी सहकार क्षेत्राने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली पाहिजे,” असे श्री. आठवले म्हणाले.
देशातील आकांक्षी जिल्ह्यांवर लक्ष केंद्रित करणाऱ्या ५०० सहकारी स्टार्टअप्सची स्थापना करावी, हे स्टार्टअप्स स्थानिक संसाधने, कौशल्ये आणि कल्पनांचा वापर करून प्रादेशिक आव्हानांना तोंड देतील आणि आर्थिक संधी निर्माण करतील.तंत्रज्ञान, डिजिटल सेवा, शाश्वतता आणि हरित उर्जेमध्ये नवोपक्रमांना चालना देण्यासाठी कॅम्पसमध्ये ५०० युवा-केंद्रित कॅम्पस सहकारी संस्था स्थापन कराव्यात.
यामुळे विद्यार्थ्यांना उपक्रम सुरू करता येतील. शेतकरी आणि लहान उत्पादकांना सक्षम बनवण्याच्या उद्देशाने सहकारी वस्तू एक्सचेंजची स्थापना करावी, हे एक्सचेंज पारदर्शक व्यापार, वाजवी किंमत आणि समान लाभाची हमी देतील. सहकारी आर्थिक क्षेत्रांची स्थापना करावी, ही क्षेत्रे शाश्वत विकास आणि समावेशक वाढ, नोकरीच्या संधी निर्माण करणे आणि ग्रामीण-शहरी एकात्मता वाढविण्यावर लक्ष केंद्रित करतील, असे काही प्रमुख प्रस्ताव यावेळी मांडण्यात आले.
यावेळी बोलताना श्री. दिलीप संघानी यांनी हवामान बदलासारख्या जागतिक आव्हानांना तोंड देण्यासाठी सहकारी यंत्रणेच्या गरजेवर भर दिला. श्री. विनोद आनंद यांनी नेतृत्व आणि शाश्वततेच्या दृष्टीने तरुणांना तयार करण्यासाठी ईएसजी तत्त्वांचे महत्त्व अधोरेखित केले.
जागतिक ईएसजी कॉन्क्लेव्हमध्ये आर्थिक विकासासोबतच सामाजिक आणि पर्यावरणीय कल्याणाला प्राधान्य देणाऱ्या सामाजिक आणि बंधुभाव अर्थव्यवस्था (एसएसई) तयार करण्याचे महत्त्वही अधोरेखित करण्यात आले. शाश्वत विकास उद्दिष्टांसाठी (एसडीजी), विशेषतः एसडीजी १० (असमानता कमी करणे) योगदान देणाऱ्या नाविन्यपूर्ण सहकारी-नेतृत्वाखालील दृष्टिकोनांना प्रोत्साहन देऊन जागतिक सहकार्य आर्थिक मंच या उपक्रमाला पाठिंबा देत आहे.
या परिषदेत वर्ल्ड कोऑपरेशन इकॉनॉमिक फोरम आणि आशिया आणि पॅसिफिकसाठी एकात्मिक ग्रामीण विकास केंद्र (सीआयआरडीएपी) यांच्यात एक सामंजस्य करार करण्यात आला. कृषी सहकारी संस्थांना बळकटी देणे, ग्रामीण समुदायांना सक्षम करणे आणि आशिया-पॅसिफिकमध्ये ज्ञानाची देवाणघेवाण वाढवणे हे या सहकार्याचे उद्दिष्ट आहे.
