पुणे । २० जानेवारी २०२३ : नुकतेच मणिपाल हॉस्पिटल्स, बाणेर येथील डॉक्टरांनी एन्‍युरिझमच्‍या दुर्मिळ प्रकाराने पीडित ३६ वर्षीय महिला रूग्‍णावर यशस्‍वीरित्‍या उपचार केले. या महिला रूग्‍णाच्‍या शरीराच्‍या डाव्‍या बाजूला अचानक अर्धांग वायुचा झटका आला आणि ती चक्‍कर येऊन खाली पडली, ज्‍यानंतर रुग्‍णाला हॉस्पिटलमध्‍ये आणण्‍यात आले. मेंदूचा एमआरआय आणि सीटी स्कॅनमध्‍ये असे दिसून आले की, तिला सब्- अराक्नॉईड रक्तस्त्राव झाला होता. पुढील तपासणीनंतर रक्‍तवाहिन्‍यांच्‍या अँजिओग्राफीमध्‍ये मेंदूच्‍या उजव्‍या बाजूला रक्‍तपुरवठा करणाऱ्या मुख्य धमनीत दुर्मिळ एन्‍युरिझम आढळून आले. डॉ. संतोष आणि त्यांच्या टीमने त्‍वरित रुग्‍णाचा जीव वाचवण्‍यासाठी एंडोव्‍हॅस्‍कुलरली फ्लो डायव्‍हर्टर स्‍टेंटसह उपचार करण्‍याचा निर्णय घेतला.
फ्लो डायर्व्‍हटर स्‍टेंट ही एक अत्‍याधुनिक उपचारपद्धती आहे, ज्‍यामध्‍ये एन्‍युरिझममधून रक्‍तप्रवाह थांबवण्‍यासाठी मूळ रक्‍तवाहिनीमध्‍ये दंडगोलाकार, मेटालिक (धातुची) मेश (जाळी) बसवली जाते.सूक्ष्‍म कॅथेटर्स व वायर्सचा वापर करत मांडीच्‍या भागामध्‍ये छिद्र करत एंडोव्‍हॅस्‍कुलरली हा उपचार केला जातो. या रूग्‍णामध्‍ये एक दुर्मिळ एन्‍युरिझम होता, ज्‍याला ब्‍लड ब्लिस्‍टर एन्‍युरिझम असे म्‍हटले जाते. हा एन्‍युरिझम फक्त १ टक्‍के रूग्‍णांमध्‍ये सापडतो. या एन्‍युरिझमला नाजूक आवरण असल्‍यामुळे तो पुन्‍हा फुटून मोठा रक्तस्त्राव होण्‍याचा धोका जास्‍त असतो. तसेच रक्‍तस्‍त्रावामुळे मेंदूला रक्‍तपुरवठा करणा-या रक्‍तवाहिन्‍या आकुंचन पावतात (कॅसोस्‍पाइम), ज्‍याच्‍यामुळे रूग्णाला अर्धांगवायूचा झटका येतो. अशा परिस्थितीत तातडीने उपचार न केल्‍यास रूग्णाला कायमस्‍वरूपी अर्धांगवायूचा त्रास होऊ शकतो, तसेच मृत्‍यू होण्‍याची शक्‍यताही वाढते.
या आजाराच्‍या गंभीरतेबाबत बोलताना मणिपाल हॉस्पिटल्स, बाणेर-पुणे येथील न्‍यूरोइन्‍टरवेन्‍शनल रेडिओलॉजीचे कन्‍सल्‍टण्‍ट डॉ. संतोष पाटील म्‍हणाले, ‘‘सब्- अराक्नॉईड रक्‍तस्रावाच्‍या तक्रारीसह रुग्‍णाला आमच्‍याकडे आणण्‍यात आले. एण्‍डोव्‍हॅस्‍कुलर उपचारानंतरही रूग्णाला वारंवार व्हॅसोस्पाज्म त्रास होत होता. पण आयसीयूमध्‍ये हे त्‍वरित ओळखले गेले आणि त्‍वरित उपचार करण्‍यात आले. आकुंचन पावलेल्‍या रक्‍तवाहिनीमध्‍ये थेट कॅथेटरद्वारे निमोडिन औषध देण्‍यात आले. त्‍यामुळे रक्‍तवाहिन्‍या पुन्‍हा प्रसरण पावून मेंदूला रक्‍तपुरवठा पूर्ववत झाला. हा सर्व उपचार अर्धांगवायूचा झटका आल्‍यानंतर त्‍वरित एका तासाच्‍या आत करण्‍यात आला. त्‍यामुळे रूग्‍णाच्‍या डाव्‍या बाजूची हालचाल पूर्ववत झाली. तिला आठवडाभरात डिस्चार्ज देण्‍यात आला आणि ती आता आरोग्‍यदायी जीवन जगत आहे.’’
या केसच्‍या यशाबाबत डॉ. संतोष व त्यांच्या टीमचे अभिनंदन करतपुण्‍यातील बाणेर येथीलमणिपाल हॉस्पिटल्‍सच्‍या हॉस्पिटल डायरेक्‍टर डॉ. विजू राजनम्‍हणाल्‍या, ‘‘सेरेब्रल एन्‍युरिझम हा मेंदूच्‍या रक्‍तवाहिनीला फुगवटा तयार करणारा आजार आहे. रक्‍तवाहिन्‍यांचे आवरण कमकुवत झाल्‍यामुळे ती फुटते आणि मेंदूच्‍या पृष्ठभागावर रक्‍तस्राव होतो, ज्‍याला सब्- अराक्नॉईड रक्‍तस्राव म्हणतात. या रक्‍तस्रावामुळे मेंदूला कायमस्‍वरूपी इजा होऊन अर्धांगवायू अथवा मृत्‍यू देखील होऊ शकतो. ही एक अत्‍यंत दुर्मिळ केस होती, ज्‍यामध्‍ये एन्‍युरिझम खूप नाजूक होते आणि आमच्‍या डॉक्टरांनी वेळेवर उपचार करून ह्या गुंतागूंतीच्‍या केसमध्‍ये यश मिळवले.’’
गुंतागुंतीचा उपचार यशस्‍वीरित्‍या करण्‍यासाठी डॉ. संतोष पाटील यांना न्‍यूरोसर्जरी विभागातील डॉ. अमित धाकोजी व डॉ. श्रेयकुमार शाह, तसेच क्रिटीकल केअरमधील डॉ. भूषण नगरकर आणि अनेस्‍थेसिया विभागातील डॉ. आशिष पाठक व डॉ. निलेश वरवंटकर यांनी साह्य केले.
